دموکراسی، گلی است که نياز به آبياری
مداوم دارد
س: معمولاً از حقوق بشر و حقوق زن،
جداگانه سخن می رانند. آيا چنين تفکيکی لازم است؟
پ: حقوق زن همان حقوق بشر است. تفاوتی وجود ندارد. من از
مدافعان حقوق بشر هستم، که به طور کلی به اين مقوله می
پردازند. پرداختن جداگانه به حقوق زن، نخستين گام در جهت تبعيض
است.
س: اما تقريباً در اغلب جوامع جهان، زن مساوی مرد نيست. بنابر
اين مبارزه ای ويژه برای حقوق زنان جريان دارد. اکنون تقريباً
يک دهه از کنفرانس پکن که به حقوق زنان اختصاص يافته بود می
گذرد. نتيجه ی کار را چطور ارزيابی می کنيد؟
پ: اگر به کل جهان بنگريم، مشاهده می کنيم که حرکت به سوی تمدن
بيشتر جريان پيدا کرده است. پيشرفت در آن، به مرور زمان، مشهود
است. اگر ابتدای قرن بيست و يکم را با آغاز قرن بيستم مقايسه
کنيد، اين پيشرفت رابه ويژه در مورد وضعيت زنان، می بينيد.
البتّه روند آن در برخی کشور ها کــُند تر و در بعضی ، پر شتاب
تر است.
س: اما هيچ امر خودکار و ماشينی ای وجود ندارد؟
پ: در جامعه شناسی هيچ چيز خود به خودی نيست. همه چيز بستگی به
اراده ی مردم تشکيل دهنده ی هر جامعه دارد و بهايی که حاضرند
برايش بپردازند. در عصر اينترنت، اطلاعات به سرعت جا به جا می
شوند، مردم، خيلی سريع در جريان پيشرفت های مردمان ديگر قرار
می گيرند و از خود می پرسند که آيا، آن ها نيز خواهند توانست
به فلان مرحله ی از پيشرفت برسند؟ همين مسئله، موجب تسريع
پيشرفت جهان می شود.
س: در جوامع غربی مسئله ی حجاب زنان مسلمان مطرح شده است. آيا
اين خود يک تناقض نيست؟
پ: در نظام های اسلامی، قدرت حاکم زنان را مجبور به
داشتن حجاب می کند و زنان از اين امر خشنود نيستند. در کشورهای
دموکراتيک و به ويژه در فرانسه سعی می کنند حجاب را به زور از
سر زنان بردارند. آن ها نيز خشنود نيستند. چرا نبايد
زنان را آزاد گذاشت تا پوشش خود را،چنان که می خواهند، انتخاب
کنند. آيا فکر نمی کنيد که افزايش پوشش اسلامی در فرانسه تنها
واکنشی به برخی رفتار ها باشد؟ درجامعه شناسی، هر واقعه يا
پديده ی اجتماعی واکنش واقعه يا پديده ی ديگری به شمار می آيد.
س: آيا حقوق بشر مقوله ای جهانشمول است؟
پ: حقوق بشر استانداردی بين المللی و جهانشمول است که زندگی
انسان ها را، در رابطه با يکديگر ممکن می سازد و ربطی به شرق و
غرب يا مسئله ای مذهبی - مسلمان يا مسيحی بودن – ندارد. کسانی
که به شما می گويند که فرهنگشان به آن ها اجازه ی پذيرش و
احترام به حقوق بشررا نمی دهد، در واقع عده ای خودکامه هستند؛
افرادی که به سرکوب مردم می پردازند وبه بهانه ی عدم تطبيق
حقوق بشر با معيار های فرهنگی، از اِعمال آن سر باز می زنند و
خودکامگی شان را به اين شکل توجيه می کنند. اما در ضمن، بايد
به ياد داشت که حقوق بشر، خود ، يک فرهنگ است. ما بايد برای
ايجادش در درون يک جامعه حرکت کنيم. فرهنگ ، يک شبه ی با
انتشاريک حکم و با تصميم به ايجاد آن، آفريده نمی شود.
س: انديشه ی صدور آن به ويژه در جوامع اروپايی، نسبتاً رايج
است. آيا شما نيز همين عقيده را داريد؟
پ: آن هايی که چنين می گويند، کسانی هستند که می پندارند می
توان دموکراسی را به وسيله ی بمباران تحميل کرد. ايالات متحده
آمريکا بکار گيری چنين روشی را برای برقراری دموکراسی در عراق
اعلام کرد. اما دمو کراسی کالايی قابل صدور نيست به ويژه
به وسيله ی بمباران. بايد به تقويت جوامع مدنی پرداخت و
به مردم اعتماد داد. دولت ها و کشورهايی که به حقوق بشر
اهميت می دهند بايد به گسترش امکانات اشاعه ی فرهنگ آن
در در تمامی کشور های جهان بينديشند. دستيابی به اين امر به
واسطه ی جامعه ی مدنی ممکن می شود.
س: آيا با توجه به شکاف ميان شمال و جنوب، اينترنت می
تواند وسيله ای برای اشاعه ی دموکراسی و حقوق بشر باشد يا بر
عکس، در مسير مخالف مورد استفاده قرار گيرد ؟
پ: اينترنت همانند شمشيری است دو دم. همه چيز بستگی به نحوه ی
کاربرد آن دارد. به طور قطع امکان دسترسی به آن بس متفاوت است.
و اين امر جای تاسف دارد. اما نبايد فکر کنيم که اينترنت به
خودی خود مسبب شکاف است. بر عکس، با توسعه ی اينترنت، به جای
کنار نهادن آن، بايد اين فاصله را به حد اقل رساند. به
اين منظور بايد با کاهش بودجه های نظامی سهم بيشتری را
به توسعه اختصاص داد. در ايران سانسور اينترنتی شديدی به وسيله
ی حکومت اعمال می شود. به اين ترتيب، تمامی سايت های مربوط به
حقوق زن و مسائل مربوط به زنان، به وسيله ی جمهوری اسلامی،
تصفيه (فيلتر گذاری) می شوند. از اين ننگين تر آن که جمهوری
اسلامی رسماً برای جستجو و يافتن شرکتی که امکان فيلتر کردن
سايت ها را داشته باشد، آگهی مناقصه داده است. شرکتی با مديريت
ايرانی برنده ی اين مناقصه شده بی آن که صاحبان آن مشخص شده
باشند. در مجموع، سرکوب مردمی که در جهالت به سر می برند بس
آسان تر است تا مردمی که به اطلاعات دسترسی دارند.
س: از هنگامی که جايزه ی نوبل صلح سال 2003 را گرفتيد، امکان
سفر شما بر جای جای کره زمين افزون شده است. وضعيت جهان را
چگونه می بينيد؟
پ: مبارزه در راه دموکراسی و حقوق بشر پايان يافتنی نيست.حتا
در کشور های بسيار دموکرات نيز اين مبارزه، لا اقل برای حفظ
دست آورد های دموکراتيک و از دست ندادنشان، ادامه دارد. علاوه
بر آن، هدف پيشبرد سطح دموکراسی و حقوق بشر مدّ نظر است.
دموکراسی گلی را می ماند با نياز به آبياری مداوم. نمی توان
گفت که يک روز آب دادن به گل کافی است و می توانيم يک ماهی
رهايش کنيم: گل در آن صورت می ميرد. دموکراسی نيز همين حالت را
دارد. هرگز از من نپرسيد که دموکراسی در کجا پيروز بوده است:
اين پيروزی هرگز حاصل نشده و همواره بايد برای آن جنگيد.
س: در ماه ژوئن گذشته، احمدی نژاد به عنوان رئيس جمهور ايران
برگزيده شد. وضعيت زنان از آن پس، در کشور شما، چگونه بوده
است؟
پ: وضعيت زنان بهبود نيافته است. پس از انتخاب و روی کار آمدن
احمدی نژاد قانون جديدی در ممانعت با هر گونه انتشار مطالب
فمينيستی، هيچ گرايي(nihilisme) و لائيسيته(laïcite) به
اجرا در آمده است.
س: شما از جمله ايرانيانی هستيد که انتخابات رياست جمهوری ماه
ژوئن گذشته را تحريم کردند. آيا همچنان موضع خود را باور
داريد؟
پ: اين حرکت موضع گيری ای بود در برابر قانونی نا
عادلانه : قانونی که بنا بر آن شورای نگهبان تاييد کننده ی
صلاحيت کانديدا های رياست جمهوری بود. من اعلام کردم که نه در
رهبری يک حزب هستم نه سردمدار يک گروه مخالف(
اُپوزيسيون). من، به شخصه تصميم گرفتم که در اين انتخابات شرکت
نکنم بی آن که ديگران را به اين مسير تشويق نموده واز آن
ها بخواهم که هم سوی من شوند.
س: روشنفکران، روزنامه نگاران و وکلای بسياری همچنان در ايران
، در زندان به سر می برند...
پ: زندانی کردن وکلا در ايران، متاسفانه به صورت سنت در
آمده است. از ميان وکلايی که در زندان ها به سر برده اند می
توان از خانم کار، آقايان دادخواه، سلطانی، زرافشان، اسماعيل
زاده، خود من و .... نام برد. همه ی ما تنها به جرم دفاع از
موکلانمان راهی زندان شده ايم. اکنون دو وکيل همچنان در
حبس به سر می برند: ناصر زرافشان و سلطانی. شخص اخير از بنيان
گزاران انجمن دفاع از حقوق بشر در ايران است. او وکيلی
است با شهامت. ما در زمينه ی بسياری از پرونده ها از جمله
پرونده ی بانوی عکاس ايراني- کانادايی که در زندان اوين به قتل
رسيد، با هم کار می کرديم. ما بر روی اين پرونده بسيار کار
کرديم. او در جريان دادگاه مربوط به اين پرونده بس شجاعانه و
روشن صحبت کرد. او رفتار و اعمال دادستان را مورد انتقاد
قرار داد. و درست پنج روز پس از جلسه ی دادگاه مربوطه زندانی
شد.
-----------------------------
اين گفتگو در روزنامه اومانيته به تاريخ ۲۳ نوامبر ۲۰۰۵ منتشر
شد. مصاحبه با خانم عبادی به وسيله ی "پير بربانسي"Pierre
Barbancey فرستاده ی ويژه ی اين روزنامه به تونس، همزمان با
شرکت ايشان در کنفرانس پشتيبانانی از دموکرات ها بر عليه رژيم
"بن علي" صورت گرفته است.(م)